Als mantelzorger zorg je voor een ander. Of het nu gaat om familie, een vriend of een buur. Dat is mantelzorg, zorg die voorkomt uit de relatie die je met iemand hebt. Mantelzorg valt onder de zogenoemde informele zorg, waar ook vrijwilligerswerk en bijvoorbeeld pleegzorg onder vallen.
Maar waar vrijwilligers ervoor kiezen om iets te doen voor een ander, overkomt mantelzorg je vaak, uit liefde of betrokkenheid. Marjoleine van den Broek, opgaveregisseur mantelzorg en informele zorg en projectleider in G’oud, spreekt uit ervaring. Zij is zelf ook mantelzorger geweest en benadrukt hoe belangrijk het is dat mantelzorgers erkenning krijgen voor het feit dat het een zware taak is. En dat zij aandacht, ondersteuning, begrip en respijt (tijd voor zichzelf) nodig hebben.
Maar ook dat het belangrijk is dat mensen elkaars taal verstaan, over domeinen heen. “Het gaat erom wat je als mantelzorger doet, niet om hoe we dat noemen. Elk hokje in zorg en welzijn heeft zijn eigen taal. Als je die niet spreekt, krijg je het niet voor elkaar. Dat kan toch niet de bedoeling zijn?”
Respijtzorg
Marjoleine van den Broek kent de frustratie die je kunt voelen als mantelzorger. Hoe moe je kunt zijn, hoe ver je kunt gaan. Móet gaan, voor de mensen van wie je houdt. En ook: hoeveel impact het kan hebben op je leven: “Soms voelt het alsof je steeds verder wegzakt in drijfzand.” Ze heeft het ervaren, en bedacht: dit kan anders. Dit moet anders. Om te weten hoe, dacht Marjoleine terug aan wat zij destijds nodig had en wat anderen in dezelfde situatie zou helpen: “Ik kon en wilde veel zelf doen voor mijn familie. Maar om passende hulp te vinden, moest ik wel snappen hoe het systeem werkte. En dat bleek niet zo eenvoudig. Als mensen zeiden “Denk je ook een beetje aan jezelf?” dacht ik: ja prima, maar hoe dan?”
Die ervaring leidde tot het idee voor Het Buitenhuis in Wijdewormer, een logeerhuis waar mensen die in het dagelijks leven afhankelijk zijn van mantelzorg, tijdelijk verblijven. Zo krijgen mantelzorgers even een ‘break’, even hun handen vrij. Ik noem het respijtzorg in de puurste vorm: ‘Precies op tijd, er even uit!’.”
Vanuit de leefwereld denken
Het belang van mantelzorg verdient meer aandacht, vindt Marjoleine: “Als mantelzorgers uitvallen, hebben we er een zorgvrager bij. Zo simpel is het. Daarom is het zo belangrijk om mensen in hun kracht te houden. Dat begint bij aandacht, erkenning en het gevoel dat je er niet alleen voor staat. En vooral bij beter begrijpen hoe het systeem werkt, door het eenvoudiger te maken en beter op elkaar af te stemmen. Binnen G’oud wordt gewerkt aan die verbinding tussen zorg en samenleving. We denken domeinoverstijgend. Dat helpt om voorzieningen beter met elkaar te verbinden en meer te redeneren vanuit de leefwereld van de mantelzorger. Want eerlijk is eerlijk, als je al een aardig snapvermogen hebt en je vindt het nog steeds ingewikkeld, dan zegt dat iets over hoe complex het systeem is. We moeten het niet moeilijker maken dan nodig. Het systeem is versnipperd, terwijl mantelzorgers juist behoefte hebben aan overzicht, eenvoud en samenhang. Door voorzieningen beter te verbinden en vanuit de leefwereld van de mantelzorger te denken, kunnen we echt het verschil maken.”
“Als we willen dat mensen in hun kracht blijven en kunnen blijven meedoen in de samenleving,
moeten we beter zorgen voor iedereen die zorgt voor een ander.”
Regionale samenwerking
Als projectleider in de regio Zaanstreek-Waterland werkt Marjoleine aan verschillende projecten op het gebied van mantelzorg en informele zorg. In die rol verbindt ze gemeenten, zorgorganisaties, het sociaal domein en initiatieven zoals Het Buitenhuis, Samen Sterk en Nieuwe Blik met elkaar. Ook de samenwerking binnen G’oud speelt daarbij een belangrijke rol. Ze vertelt: “Er is niet één project dat alles doet voor mantelzorgers. De kracht zit juist in de samenhang. Mantelzorg, informele zorg en respijtzorg lopen dwars door domeinen heen. Binnen G’oud brengen we die werelden bij elkaar, zodat ondersteuning vanzelfsprekender wordt en beter aansluit op het dagelijks leven van mensen.”
Binnen G’oud sluiten ook projecten als Reablement, Sociale Benadering en Volledig Pakket Thuis (VPT) goed aan. Net als de nauwe samenwerking met het regionaal netwerk dementie. Ze raken allemaal aan het versterken van zelfredzaamheid, samenredzaamheid en het ondersteunen van mantelzorgers in hun rol. Marjoleine: “Het draait om mensgericht werken, gelijkwaardigheid en dezelfde taal spreken, in beleid én in de praktijk.”
Maatschappelijk vraagstuk
De afgelopen jaren is Marjoleine zich steeds meer gaan realiseren hoe groot het vraagstuk rondom mantelzorg is: “Als we willen dat mensen in hun kracht blijven en kunnen blijven meedoen in de samenleving, moeten we beter zorgen voor iedereen die zorgt voor een ander. De druk op zorg en arbeid neemt toe, de vergrijzing groeit. Dit is niet alleen een zorgvraag, het is een maatschappelijk vraagstuk.”
Mantelzorg raakt alles: leven, wonen, werken, leren, gezondheid en geld. Voor mantelzorgers betekent dat niet alleen behoefte aan begrip en waardering, maar ook aan praktische ondersteuning, respijtzorg en minder regeldruk zodat ze hun zorgtaken kunnen combineren met hun werk, gezin, gezondheid en sociale leven en voldoende ruimte houden om zelf in balans te blijven en mee te doen. Vandaar ook het belang dat Marjoleine hecht aan de samenwerking binnen G’oud: “Zorgen voor een ander is iets wat we samen mogelijk maken. En juist dat ‘met elkaar’ maakt het verschil.”
In april 2025 deelde mantelzorger Ed in een openhartige interview hoe de zorg voor zijn vrouw Marja zijn wereld veranderde. Met liefde en humor trotseert hij de uitdagingen van mantelzorg, een inspirerend verhaal over toewijding, veerkracht en de kracht van samen. Het interview, opgenomen in Het Buitenhuis (Wijdewormer), kunt u hier terugkijken.
